اهميت استراتژيك شهرستان قروه آذربايجان

سؤزوموز- ٠٧ يئلين آى٬ ٢٠٠٥ (تويوق ايلى)

اهميت استراتژيك شهرستان قروه آذربايجان

مهران بهاري

از وئبلاگ بيجار-قروه٬ وئبلاگى ويژه مناطق آذربايجانى و ترك نشين استان كردستان

مطلب زير در باره منابع طلاى داش كسن بهارلو واقع در بخشهاى از ديرباز آذربايجانى و هميشه ترك نشين شهرستان قروه مىباشد و به نيت تقبيح بايكوت اعمال شونده بر هويت و حقوق توده ترك ساكن در استان كردستان و آشنا ساختن خوانندگان با بخشهاى آذربايجانى اين استان نوشته شده استּ

قروه آذربايجان - (Ghourveh, Qorve, Qurveh, Qorveh, Gorveh, Ghorveh)

شهرستان قروه [٢] يكي از شهرستانهاي آذربايجانى استان كردستان است كه از شمال به شهرستان آذربايجانى بيجار و از شرق و جنوب شرقي به استان آذربايجانى همدان، از جنوب و از غرب به شهرستانهاى سنقر و سنندج محدود استּ شهرهاي اين شهرستان عبارت از قروه، دهگلان، سريش آباد، دزج و دلبران مىباشد. قروه شهرى سردسير در شمال غربى همدان و بر سر راه همدان بوده و در ٩٠ كيلومتري شرق مركز استان سنندج در دشتى وسيع قرار دارد . مركز حكومت اين شهر در گذشته روستاي قصلان (قاسلان٬ قاسالان) بوده استּ قرار گرفتن در مسير راه ارتباطي شرق به غرب در طول جادة سنندج به طرف همدان سبب توسعه و ابادي قروه شده است. عوامل موثر در پيدايش اين شهر چشمه هاى جوشان آب معدنى و گرم (قاينارجا٬ ايسسى سو و ايليجالار) در شمال آن، رودهاي متعدد و دشت حاصلخيزي است كه امروز هم آنرا به يكى از مراكز توريستى آذربايجان تبديل نموده اندּرودخانه هاي معروف اين شهرستان "آجي چاي"، "ازون" (اوزون) و "طهماسب قلي" (تاهماسب قولو) كه آب آنها وارد رود بزرگ قزل اوزن (قيزيل اؤزه ن) مي شود هستندּ

فرهنگ مردم بومى شهرستان همانند نواحى مجاور شرقى آن در استان همدان تركى است و ارتباط با همدان موجب پايدارى فرهنگ تركى آن مىشودּدر واقع اين بخش از آذربايجان و ادامه آن در استانهاى همدان و مركزى٬ از پايه هاى اصلى زبان٬ فرهنگ و موسيقى تركى در شمال غرب ايران بشمار مىرودּ(براى خواندن گفتگوئى با عاشق رضا فطرى از روستاى تراقيه (تورا قايا) قروه به وبلاگ همدان-آذربايجان مراجعه كنيد)ּاز طرف ديگر تابع تشكيلات اداري استان كردستان شدن و مهاجرت روزافزون كردان به آن باعث شده است كه در ده هه هاى اخير٬ در قسمتهائى از غرب شهرستان همزيستى فرهنگى تركى و كردى بوجود آيدּ شهرستان قروه (و البته شهرستان بيجار) از چند جهت براى آذربايجان اهميتى استراتژيك دارد:

منابع زيرزمينى (طلا٬ معادن بىشمار ديگر): شهرستان قروه با داشتن معادن فراوان فلزى و سنگهاى تزئيينى و ساختمانى اطرافش٬ از مهمترين قطبهاى معدنى آذربايجان و ايران استּ قروه در اين استان نيز مهمترين قطب معدنى بشمار مىآيد و تامين كننده سنگهاي ساختماني منطقه و كشور مي باشدּ

كشاورزى: شهرستان قروه - كه امروزه در تركيب استان كردستان قرار داده شده - يكى از مهمترين قطبهاى كشاورزى آذربايجان استּ قروه در اين استان نيز منطقه اى مستعد و قطب كشاورزى بشمار مىرودּ درآمد مردم از كشاورزى و تاحدودي دامداري تامين مي شود و اين خود موجب تمركز جمعيت در روستاهاي قروه شده است.

توريستى: قروه به دليل شرايط خاص زمين ساختي و چشمه هاي آب گرم و معدني خود٬ مورد توجه مسافرين و گردشگران است. از مراكز ديدنى اين بخش از آزربايجان مىتوان به پل فرهادآباد، مقبره شيداي نازار، بقعه باباگرگر (باباقورقور - دده قورخود)، حمام قصلان (قاسالان)، آثار صخرهاي فرهادتاش (فرهاد داشى)، چشمه وينسار و باباگرگر (باباقورقور - دده قورخود) اشاره نمودּ همه اين مناطق آذربايجانى و ترك نشين مىباشندּ

بقعه باباگرگر (باباقورقور- دده قورخود): در ٢٣ كيلومترى شمال شرقى شهر ( بلوك اسفندآباد سابق) ٬ در دشتى فراخ روستاى بابا گرگر كهنه (قديمى) قرار دارد كه بر اثر زلزله ويران شده استּدر اين روستا چشمه هميشه جوشان شفابخشى بنام تنگز وجود دارد (تنگز= چشمه٬ دريا كلمه اى به تركى باستان است٬ معادل آن در تركى نو٬ دنيز مىباشد) ּدر فاصله دو كيلومترى اين محل و در مسير روستاهاى قصلان و دلبران٬ زيارتگاه بابا گرگر (دده قورخود) ديده مىشود كه منسوب به امامزاده سيد جلال الدين (به گفته اهالى از نوادگان امام باقر) و در ادبيات عاشيقى تركى منتسب به دده قورخود مىباشدּ

فرش بافى: شهرستان قروه مانند شهرستان بيجار و شهرستان سنقر يكى از مراكز عمده و مهم قاليبافى آذربايجانى و فرش ترك مىباشندּ همانگونه كه فرش تركى در كل ايران به نام فرش فارسى-پرشين به جهانيان تقديم مىشود٬ متاسفانه فرش و ديگر صنايع دستى تركهاى استان كردستان و مناطق آذربايجانى قرار داده شده در آن نيز در تمام منابع داخلى و خارجى از سوى مليتگرايان فارس و كرد و يا مقامهاى استانى و كشورى٬ به صورت فرش كردستانى و يا كردى تقديم مىگردندּ

گنجينه نامهاى تركى جغرافيائى: شهرستان قروه مانند شهرستان ديگر آذربايجانى بيجار و عموما همه كردستان گنيجنه نامهاى باستانى و اصيل جغرافيائى تركى در ايران استּ برخى از اين نامها مربوط به طوائف و گروههاى باستانى تركى ساكن در اين مناطق اندּ(مانند: آختاتار٬ (آغ تاتار)٬ جان باغى (چان باغى)٬ قورى چاى (قورو چاى)٬ گوجه كند (گؤيجه كند)٬ گزل قايه (قيزيل قايا)٬ گيلكلو٬ چمقلو (چوماقلى)٬ قشلاق (قيشلاق)٬ قرآغل (قارا آغيل)٬ اوج بلاغ (اوچ بولاق)٬ باىتمر (باى دمير)٬ يمق (ياماق)٬ قزلجه كند (قيزيلجاكند)٬ مالوجه (مالىجا)٬ على وردى (علىوئردى- كريم آباد)٬ يكه چاى (يئكه چاى)٬ يالقوز آغاج (يالقيز آغاج)٬ بابا گرگر (بابا گورگور)٬ باغلوجه (باغليجا)٬ بهارلو (باهارلى)٬ داش كسن٬ قوجاق٬ قصلان (قاسلان)٬ باشماق٬ شاه قلى (شاهقولو)٬ چاغر بلاغ (چاغيربولاق)٬ قره بلاغ (قارابولاق)٬ شاه بلاغى (شاه بولاغى)٬ نياز بلاغ٬ (نيياز بولاق) قاملو (قاملى)٬ قره بلاغ (قارابولاق) خان٬ آق داغ٬ سارى گونئى٬ قشلاقلو (قيشلاقلى)٬ سراىاوجاق (سارى اوجاق)٬ ּּּ )

گئرچه يه هو!!!
------------------------------------------------------------
[١]- سقز كلمه اى تركى به معنى رزين و آدامس از ريشه باستانى "ساقير" تركى استּ براى ريشه شناسى آن در زبانهاى تركى و آلتائى به اين آدرس مراجعه كنيدּ

[٢]-قروه : در آذربايجان علاوه بر قروه بهارلو در استان فعلى كردستان٬ چند قروه ديگر نيز وجود دارندּ از جمله:
الف- در شهرستان رزن٬ استان آذربايجانى همدان (قروه درجزين)ּ
ب- روستاي قروه در دوازده كيلومتري شهرستان ابهر در كنار جاده ترانزيت زنجان به تهران (قروه ابهر) كه به لحاظ مسجد جامع تاريخى خود اهميت داردּ (براى خواندن مطلبى در باره آن به اينجا مراجعه كنيد)ּ
ج- قروه در جنوب شهر سنقر در شهرستان آذربايجانى سنقر در استان فعلى كرمانشاهان (قروه سنقر) ּ