آذربايجان: گنجينه طلاى ايران٬ قروه: گنجينه طلاى آذربايجان

سؤزوموز- ٠٧ يئلين آى٬ ٢٠٠٥ (تويوق ايلى)

آذربايجان: گنجينه طلاى ايران٬ قروه: گنجينه طلاى آذربايجان

مهران بهاري

حجم ذخيره شناسايي شده طلا در ايران ٢٥٠ تن اعلام شده استּ عمده معادن طلاى ايران در آذربايجان قرار داردּ در حال حاضر، معادني همچون داشكسن و آقدره [٣] شناسايي شده اند. در بخش معادن طلا در ايران تاكنون توجه به بخشهاى شمالى آذربايجان (آق دره - تيكان تپه) بوده ولي امروز اين توجه به بخشهاى جنوبى آذربايجان نيز معطوف شده است و شاخص آن معدن طلاي داشكسن - بهارلو [٤] قروه ٬ بزرگترين معدن طلاي آذربايجان و ايران است كه به زودي به بهره برداري مي رسد. دومين معدن طلاى مهم ايران٬ آق دره (آغ دره) نيز در آذربايجان٬ در تخت سليمان- شهرستان تيكان تپه (تكاب) استان آذربايجان غربى قرار دارد و بزرگترين كارخانه استحصال طلاي ايران در اين شهرستان در حال راه اندازي استּ

بخشهاى آذربايجانى استان كردستان با توجه به موقعيت زمينشناسي خود جزء مناطق مستعد معدني كشورندּ مهمترين معادن اين بخشها طلاستּدر سايه وجود اين معادن در بخشهاى آذربايجانى اين استان٬ استان كردستان به نام استان طلا و معدن طلاي ايران نامگذاري شده است. (البته در بخشهاى كردنشين استان كردستان نيز معادن طلائى كشف شده اند٬ مانند معدم فعال كرويان و طرح اكتشافى برگه الوت در غرب شهرستان سقز)ּ بيشتر از دو سوم ذخاير طلاي شناسايي شده كشور در پنج سال اخير مربوط به بخشهاى ترك نشين و آذربايجانى قرار داده شده در استان كردستان استּ ذخايري كه تاكنون در اين استان شناسائي شده است نسبت به كل ذخاير شناسائي شده در كشور رتبه اول را داراست. مقامات استان كردستان و كشورى اعلام نموده اند كه بهره بردارى بهينه از معادن طلاى داشكسن قروه در اولويت برنامه ها قرار داردּ گفته مىشود كشف معادن طلا و استحصال طلا در اين بخش از آذربايجان٬ ٬ آينده اى طلائى براى استان كردستان رقم زده٬ در وضعيت اقتصادى استان كردستان تحول اساسى ايجاد و زمينه ساز توسعه و ارونق اقتصادى منطقه خواهد گرديدּ استان كردستان در سايه معادن بهارلو-داشكسن قروه آذربايجان در آينده نه چندان دور يكي از قطبهاي توليد كننده طلا در كشور خواهد شد.

كانسار آنتيموان٬ آرسنيك٬ طلاي داشكسن در ٤٢ كيلومتري شمال خاوري شهرستان قروه دهستان بهارلو٬ شهر قروه٬ شهرستان قروه استان كردستان واقع گرديده است. توده هاي آذرين منطقه محدوه بهارلو قروه بويژه در ارتباط با كانسار آنتيموان داشكسن بهارلو٬ گنبدهاي آق داغ و ساري گونئى از موارد مطرح و مورد توجه در كشور ميباشد. كاني شناسي رگه ها شامل كوارتز، استيبنيت، پيريت، رآلگار، ارپيمان، پيروتيت كالكوپيريت ، بورنيت، گالن ، بولانژريت، آروستيبيت ، طلا، استيبكونيت، كرمزيت و هيدروكسيدهاي آهن مي باشد. شركت انگليسي ريوتينتو (RIOTINTO) بر اساس قرارداد با وزارت صنايع و معادن كار اكتشاف طلا در معدن داشكسن قروه در بخش شرقي استان را در محدوده اى به وسعت ١٤ كيلومتر مربع از سال ٩٩ ميلادي آغاز كرده استּ شركت ريو تينتو تاكنون 4 ميليون دلار در در بخش معادن طلای بخشهاى آذربايجانى استان کردستان هزينه كرده و آماده گسترش سرمايه گذاري است. در حال حاضر ١٥ حلقه چاه با عمق متوسط ٤٠٠ متر در محل مورد مطالعه براى نمونه بردارى گمانه زنى شده استּ داميين ويلكينسون مسئول پروژه معدن طلاي داشكسن نتايج به دست آمده از هفت چاه آماده شده را بسيار اميدوار كننده ناميده استּ بنا به اظهار وى٬ درصد طلاي به دست آمده در مطالعات انجام شده 8/1 تا 2 گرم در يك تن سنگ است ولي اميد مىرود كه اين ميزان در مطالعات بعدي به 2/2 درصد برسد كه دراين صورت سرمايه گذاري اقتصادي خواهد بود. مرحله مطالعاتي فني اقتصادي معدن طلاي داشكسن قروه از دو سال آينده آغاز ميشود و در سال ٢٠٠٦ نتيجه قطعي مطالعات اين معدن مشخص خواهد شد [٥].

ديگر منابع زيرزمينى در مناطق ترك نشين و آذربايجانى استان كردستان:

سنگ آهك: مهمترين معادن سنگ آهك در بخشهاى آذربايجانى استان كردستان و نواحى مجاور آن عبارتند از : معادن سنگ آهك گوموشلو (Qumsh Lue) در هفت كيلومترى زنجان٬ معدن الوندقولو (Alvand Quli) بين بيجار (Bijar) و تيكان تپه (تكابTakab) و معدن دربند در شهرستان ديواندرهּ
مرمر: اكثر معادن مرمر آذربايجان در قروه (Qurveh)٬ بيجار و دهگلان قرار دارندּ قروه مهمترين معدن مرمر است و در اينجا بيش از ٢٦ معدن تزئينى و روكارى با رنگهاى گوناگون وجود دارد كه منبع مهم سنگهاى ساختمانى در كل ايران بشمار مىروندּ شش معدن فعال مرمر در شمال شرقى قروه و سيريش آباد (serishabad Serish abad ,)٬ شمال دهگلان و در جنوب و جنوب غربى بيجار به نامهاى قاسلان (قصلان٬ قصلن٬ قسلن Qaslan)٬ قيزيل قايا (قزل قيه-گزل قايه Qazal Qaia)٬ اخى كمال (Akhi Kamal)٬ قيشلاقلى (قشلاق لو٬ قشلاقلو Qeshlaq lu) و بئلداستى (بلدستى Beldasti) مىباشند ּ سنگهاى تزئينى در اين استان بيش از ١١٠ ميليون بوده و نرخ استخراج بيش از ٣٧٠٬٠٠٠ تن استּ
چينى و كريستال: در كوههاى ابراهيم عطار EBRAHIM Attar ٬ در جنوب-جنوب غربى قروه٬ معادن چينى و كريستال در توت خشك Tout Khosk ٬ ويهى Vihey ٬ پير باباعلى Pir Baba Ali ٬ خليل آباد Khalil abadوجود دارندּ
نمك: معدن محمدآباد (Mohammad abad) در ٤٥ كيلومترى جاده بيجار-زنجان قرار دارد ּ اكثر معادن نمك در استان كردستان در سنندج٬ بانه٬ ديواندره٬ مريوان و قروه قرار دارندּ
پوكه زغال سنگ: معدن قيزيلجاكند (قزلجه كند Qazal Jeh Kand)٬ در ٣٤ كيلومترى قروه٬ سارى اوجاق (سراى اجاق Sarayojaq) در ٣٨ كيلومترى قروهּ
سنگ آهن (هماتيت-ماگنتيت): يك معدن باحدود حدود ٤٢ ميليون تن و خلوص ٦٢٪ دارد در ١٠٧ كيلومترى بيجار قرار داردּ معدن ديگر با ذخيره ١٢ ميليون تن و خلوص ٥٤٪ در جنوب شرق قروه قرار داردּ
گرانيت: معدن مرواريد در ٥٥ كيلومترى جاده سنندج-كامياران قرار دارد و شامل معدن كنگره (Kongereh) در جنوب غربى قروه و برده بوك (Bardeh Buk) و ولى آباد (Vali abad) استּ
دولوميت: معدن ابراهيم عطار (Ibrahim-Attar) در ٢١ كيلومترى جنوب غربى قروه و سياه در (Siah Dor)ּ
آنتيمونى: معدن داشكسن (داش كسن) در شهرستان قروه٬ معدن آنتيمونى با توليد ٧٥٠ تن در سال ذخيره ١٠٬٠٠٠ تن استּ
سنگ گچ: معدن شورسو (shour sou) در ٤٢ كيلومترى بيجار-زنجان و خوش مقام (Khosh Maquam) در ٨ كيلومترى جاده بيجار- تيكان تپه (بيجار-تكاب Bijar-Takab)ּ

اخيرا با حضور رييس جمهور سيد محمد خاتمى٬ کارخانه ذوب آهن کردستان افتتاح شده است. کارخانه ذوب آهن کردستان در زمينى به مساحت ۱۰۰ هکتار در ۳۷ کيلومترى شرق شهر قروه - در بخش آذربايجانى و ترك نشين استان كردستان- ساخته شده است . براى ساخت کارخانه ذوب آهن کردستان که عمليات اجرايى از آبان ماه سال ۷۴ آغاز شده ،۱۲۷ ميليارد ريال سرمايه گذارى ريالى و سه ميليون و۸۵۰ هزار دلار سرمايه گذارى ارزى انجام شده است . براى اجراى طرح کارخانه ذوب آهن کردستان علاوه بر اعتبارات فوق ،۲۳ ميليارد ريال نيز از اعتبارات توازن منطقه اى استان کردستان براى تامين برق ۶۳ کيلو ولت ، شبکه گازرسانى و راه دسترسى هزينه شده است . کارخانه ذوب آهن کردستان با ظرفيت توليد سالانه ۷۰ هزار تن چدن متالوژى براى۳۰۰ نفر فرصت اشتغال دايم ايجاد کرده است .

غارت طلای داشكسن بهارلوى قروه: غارت طلای آذربايجان

آذربايجان یکی از پر ذخایرترین مناطق ایران و قروه نيز معدن طلاى آذربايجان است و به نظر مىرسد به سبب همين ثروت استراتژيك باشد كه از سوى قوميتگرايان و گروههاى افراطى كرد به سرنوشت منطقه ترك نشين ديگر يعنى كركوك دچار شده استּ كركوك در عراق منطقه ى اساسا ترك نشين است كه به سبب دارا بودن ذخائر استراتژيك نفت و گاز –على رغم آنكه به لحاظ تاريخى عمدتا ترك نشين بوده و در خارج منطقه كردستان قرار دارد- از سوى گروههاى كردى جزئى از كردستان بزرگ و حتى قلب كردستان اعلام شده استּ كردها حتى براى تصاحب اين شهر غيركردى واقع شده در خارج كردستان ائتنيك٬ فرمول فدراليسم ادارى و جغرافيائى و نه ملى-ائتنيك-زبانى را پيش كشيده اندּ زيرا در صورت اجراى ترسيم مرزهاى دولت فدرال بر حسب معيارهاى زبانى و قومى و ملى و تاريخى٬ كركوك در خارج كردستان قرار خواهد گرفتּ قروه تمام ترك نشين٬ اين پاره آذربايجان كه در اثر سياستهاى بدخواهانه مدتى است كه در تقسيمات كشورى به استان كردستان داخل شده ٬ نيز قربانى همين افزونخواهى ها و ثروت طلاى خويش شده استּ

مقامات دولتى و قوميتگرايان كرد مدام تبليغ مىنمايند كه کردستان سرشار از معادن طلاست. چندی پیش وزیر صنایع و معادن نيز در مصاحبه ای در سنندج اعلام کرد که رشد صنعتی در کردستان در حالت شتاب است. اما این شتابی که آقای وزیر و ثروتى كه قوميتگرايان كرد از آن نام می برند مربوط به معادن طلاى بخشهاى ترك نشين و آذربايجانى استان كردستان است. حدود سه سال است یک شرکت انگلیسی و یک شرکت ایرانی در حال انجام فعالیتهای اکتشافی بر روی معدن طلای داشکسن در استان کردستان هستند٬ بعد از بهره برداری از این پروژه ها – با توجه به رفتار مقامات استانى كردستان كه حتى به اشاره به توده ترك در استان كردستان نيز بايكوت گذارده اند- چه چیزی نصیب مردم آذربايجان خواهد شد؟ اگر کار بهره برداری از معادن طلا شروع گردد٬ تصفیه مواد خام این معادن چه به عهده صنایع داخلی استان كردستان صورت گیرد و چه به خارج استان صادر گردد٬ طلای آذربايجان به یغما خواهد رفت. مراجع رسمى هرگز خواسته های برحق مردم ترك مبنى به پايان دادن به تقسيم اراضى آذربايجان در استانهاى دوازده گانه شمال غرب كشور را به رسمیت نشناخته اندּ متاسفانه با تجزيه شهرستان قروه و قرار دادن اين ناحيه ترك و ترك نشين در استان كردستان از ثروت طلاى آذربايجان چيزى به مردم بومى نمىرسدּ در اين وضعيت٬ استخراج مواد خام از بخشهاى آذربايجانى و ترك نشين استان کردستان و پروژه های صنعتی در حال شتاب این معادن ٬ چيزى جز چپاول آشکار مردم ستمدیده ترك و آذربايجان نيست.

سكوت احزاب و فعالان و شخصيتهاى سياسى و فرهنگى انساندوست٬ صلح طلب و دمكرات كرد در مقابل روند غيردمكراتيك و سعى تنشزاى افرطيون قوميتگراى كرد در آسيميلاسيون و كردسازى مناطق ترك نشين و آذربايجانى استان كردستان و ادعاهاى ناسنجيده ارضى بر اين مناطق و ديگر مراكز جمعيتى تركنشين در استانهاى آذربايجان غربى و همدان٬ اعم از اينكه تحت تاثير سياست ارعاب قرار گرفته باشند و يا به خاطر مراعات بعضى ملاحظات باشد٬ بيش از هر زمان ناموجه و زيانبار استּ وقت آن رسيده است كه بنام دوستى و همزيستى مليتهاى ايران٬ همه احزاب سياسى و همه فعالان سياسى و فرهنگى و شخصيتها و روشنفكران مسئول و روشن بين كرد٬ يكصدا اين اعمال ضدانسانى را محكوم كرده و بدين ترتيب فشار اجتماعى نيرومندى عليه قوميتگرائى بدوى دشمنان هر دو مليت كرد و ترك و براى جلوگيرى از تكرار فجايع در آينده ايجاد نمايندּ
---------------------------------

[٣]- آقدره: اين معدن طلا در تخت سليمان- شهرستان تيكان تپه (تكاب) استان آذربايجان غربى قرار داردּ در مرحله تكميلي عمليات اكتشاف در معدن طلاي آغ دره٬ ميزان ذخاير سنگ طلا شش ميليون (؟) تن برآورد شده است. كارهاي ساختماني كارخانه اى از ١٥ فروردين ماه سال قبل در منطقه" آغ دره" آغاز و دستگاههاي مورد نياز نيز خريداري شده است. پيش بيني مي شود با نصب دستگاهها و راه اندازی كارخانه سالانه ٢٢٠٠ كيلوگرم طلا از اين معدن استحصال شود. با راه اندازي اين كارخانه اشتغال ٦٢٠ نفر در رشته هاي مرتبط با معدن در اين شهرستان فراهم خواهد شد.

[٤]- داشكسن : در آذربايجان علاوه بر داشكسن بهارلوى قروه٬ چندين داش كسن ديگر نيز وجود داردּ از جمله در توفارقان (آذرشهر)٬ در سلطانيه (معبد سنگى اژدهاى داشكسن -ارگ سلطنتى سلطانيه)٬ و در اردبيل (هفت چشمه حجين)ּ
همچنين در جنوب ايران در استان اصفهان مراكز جمعيتى ترك نشين بنام داشكسن وجود داردּ يكى از اينها روستايى ترك نشين است كه در آن چند خانوار گرجى و ارمنى نيز ساكنندּ
در آذربايجان شمالى نيز منطقه اى بنام داشكسن در نزديكى گنجه و مرز ارمنستان وجود دارد كه يكى از معادن بسيار مهم فولاد٬ كوبالت در اين جمهورى بشمار مىرودּ

[٥]- گزارش اكتشاف طلاى داشكسن-بهارلو
• ارديبهشت 1378: بازديد ريوتينتو از داشكسن براي بررسي كانيزايي آنتيموان ـ آرسنيك مرداد 1378: نمونهبرداري سيستماتيك ناحيهاي توسط ريوتينتو، كانيزايي در منطقه داشكسن را نشان داد . • دي 1378: ريوتينتو و شركت خدمات اكتشافي توافقنامه JV امضاء كردند، تا بطور مشترك اكتشاف طلا را در داشكسن انجام دهند و اكتشافات معدني را در اين ناحيه توسعه دهند . • 79ـ 1378: برداشت، نقشهبرداري و نمونهبرداري سنگها و خاكها در داشكسن براي تعيين كانيسازي طلا • آبان 1379: امضاء قرار داد پايه با وزارت معادن و فلزات و شروع برنامه حفاري • 1380 ـ 1379: ادامه حفاري در داشكسن (14 مورد حفاري (4670 متر) با استفاده از دستگاههاي حفاري شركت خدمات اكتشافي و تاييد كانيسازي طلا• 1380 ـ 1379: آزمايش مقدماتي متالورژي و دستيابي به بازيافتهاي متغير طلا • 1380 ـ 1379: درخواست LAPFI (قانون جذب و حمايت از سرمايهگذاري خارجي).

عمليات انجام شده در داشكسن-بهارلو
نقشهبرداري در مقياس 3 * 2 كيلومتر توسط شركتهاي نقشهبرداري ايراني٬ نقشهبرداري زمينشناسي و نمونهبرداري خاك و سنگ در منطقه ناهنجار ٬ بررسيهاي مغناطيسزميني و PIMA در محدوده پروژه٬ ايجاد14 سايت حفاري با استفاده از بلدوزر و ساخت حدود 6 كيلومتر راه خاكي براي دسترسي به سايتهاي حفاري٬ تكميل حفاري 12 چاه در سريگاني و 2 چاه در آقداغ ٬ آزمايشات متالورژي براي تعيين بازيافت طلا٬ توسعه كمپ شركت خدمات اكتشافي در داشكسن ٬ استخدام افراد جديد براي انجام پروژه از دهكدههاي داشكسن ، بهارلو و نايبند ٬ ارائه گزارش به سازمان صنايع و معادن كردستان و وزارت صنايع و معادنּ

نتايج بدست آمده تا اين تاريخ
زون اكسيده با عيار 6/1گرم در تن طلا و بازيافت 80% ميباشد. حفاري نشان ميدهد كه زون ترانزيشنال با عيار حدود 7/1 گرم در تن طلا ميباشد. بازيافت طلا فقط 50% است. زون سولفيده بالقوه وسيع است. عيار طلا حدود 2 گرم در تن و بازيافت 20% است. اين منبع در صورتي ميتواند اقتصادي باشد كه مسائل متالورژي آن حل گردد. از ديگر مشكلات وجود مقدار زياد آرسنيك، آنتيموان، تاليم و جيوه همراه طلا است.

گئرچه يه هو!!!