Sunday, March 20, 2005

کوردیستاندا، تورکلرین جانلی و شانلی حایاتی دوام ائتمکده دیر!



کوردیستاندا، تورکلرین جانلی و شانلی حایاتی دوام ائتمکده دیر!

محمد نورجو


بیلیندیگی کیمی تورک سویداشلاریمیز ایرانین بوتون بولگه لرینده یئرلشیب یاشاییرلار.تاسسوف ایله کئچن سکسان ایلده دیلداشلاریمیزین هر باخیمدان تحمیلی گئری له مه لرینه گوره ، اونلاردان خبرسیز قالمیشیق. بورادا کوردیستان آدلانان بولگه ده، آشاغیداکی قایناقدان فایدالاناراق، تورکجه دانیشان کندلر و تورکجه آد داشییارکن کوردلشن کند آدلارینی و بیرنئچه تورکجه یئر آدلارینی وئریریک. اما اونجه بیر نئچه نکته نی خاطیرلاتماق دا فایدا گورورک:

1. پهلوی دونه مینده بیر چوخ یئر آدلاری ده ییشیلمیش و بو گونکو کیتابلاردا و سندلرده گلمه میشدیر! بونلاردان ایندیکی "زرینه" آدییلا تانینان ، قاباقکی " آلتون" چایینی نمونه گتیرمک اولار. (باخین؛" واژه هایی که تا سال 1319 به تصویب فرهنگستان رسیده است"آدلی کتابجیغا) .

2. تاکید ائتمه لییکی کی کوردیستان داکی تورکجه آدلار یالنیز بورادا گتیریلمیش آدلارا محدود اولماییب، بیر چوخ داغلار، تپه لر، دره لر، چایلار،آرانلار،مئشه لر، گوللر، یول لار و ساییره آدلاردا بو سیرایا آرتیرماق مومکوندور. شوبهه سیز بو ئون یازی ،کوردیستانین تورکجه توپونیمی سینه (یئر آد بیلیمینه) بیر گیریش و باشلانقیچ سانیلمالیدیر.

3. بعض تورکجه کلمه لر باشقا دیللره کئچه رک،او دیللره مال اولوبدورلار. او جمله دن تپه، بیگ، خان، قراول، قیشلاق، خاتون و قولو(قلی) اکلرین دئمک اولار. بوردا صیرف بو آدلاری داشییان یئر آدلارینی گتیرمه میشیک.

4. تورکجه آدلارین بعضی لری «بای تمر»(تئیمور بی) آدی کیمی چوخ اسکی لیک گوستریرلر. بو مسله نی بلکه کورد دیلینده اولان اسکی تورکجه کلمه لرده تایید ائتمک اولار.
تاسسوفله کورد دیلینی بیلمه دیگیمه گوره بیر نیمونه ایله یئتینیرم؛ محمد مکری"نامهای پرندگان در لهجه های غربی ایران"،آدلی اثرینده،کورد دیلینده"بایقوشا"»»»»»"یپلاق" دئییلدیینی یازیر. بوکلمه نین اسکی تورکجه ده اولان "یابلاق" ویا "یاولاق" (پیس/شوم) اولدوغوندا شوبهه یوخدور.

بو کیمی آراشدیرملار بلکه کوردیستانین قدیم و یئرلی اهالیسی نین لهجه لرینی تانیماغا دا یاردیمچی اولابیلر.

تورکجه - کوردجه دانیشان کندلر و شهرلر
(" ت" سوزو ایله قید ائتدییمز کندلر یالنیز تورکجه دانیشیرلار):

1. یوخاری آغ کند (علیا)/بیجار/6
2. احمد آباد باش/بیجار/14
3. الوند قولی/بیجار/19
4 . ایده لو/بیجار/ 26
5.بابارشانی/بیجار/28
6. باباگرگر/قوروه(ت)/30
7.تازه آباد/بیجار/59
8.جبرائیل/بیجار/81
9. چوپوق لو/بیجار/86
10.چشمه کوره/بیجار/94
11.چلانه/بیجار/96
12.چوبی/بیجار/100
13.چولجه/بیجار/101
14.چهل امیران/بیجار/102
15. حسن تعمیر/بیجار/108
16.خان باغی/بیجار/116
17. خورخوره/بیجار/126
18.خوشاب/بیجار/127
19. دولت کند/بیجار/146
20.دیرکلو/قوروه(ت)/152
21.سیریش آباد(شهرجیک)/قوروه/183
22.طوغان باباگرگر/قوروه/221
23. علی آبادآغ چای( چشمه سفید)/بیجار/229
24.قوروه(شهر)/246
25.قره بولاغ خان(ت)/قوروه/248
26.قیزیلجه کند/قوروه(ت)/251
27. قیشلاق حسن خان/بیجار/252
28.قیشلاق خانه/بیجار/252
29.قصلان/قوروه/255
30.قمیشلو/بیجار/263
31.کلوجه/بیجار/285
32.کهریز/بیجار/292
33.گچه گونبد/بیجار/298
34.ماقوت/بیجار/322
35. مالوجه/قوروه(ت)/323
36. مهدی خان/قوروه/337
37.مهرآباد/بیجار/337
38.نادیرشه(ت)/قوروه/343
40.نیگارستان/بیجار/351
41. نیازبولاغ/قوروه/354

تورکجه آد داشیماغا رغمن (تورکلرین کوچمه سی ویا خود کوردلرین آرتماسی نتیجه سینده) تاسسوفله دیلده بیراز کوردلشن کندلر:

1.آجی چای/قوروه/1
2.آقاچری/دیواندره(=سنندج)/6
3.آق بولاغ/قوروه/7
4. آق بولاغ/ دیواندره/8
5. آق بولاغ/ دیواندره/8 (ایکی کند)
6.آلمه قلاق/بیجار/9
7.قوچ(باشقا آدی: اشرف آباد)/بیجار/16
8. اوچ بولاغ/قوروه/35
9. باشماق/قوروه/31(میانا چئوره سینده ده بیر باشماق کندی وار!)
10.بای تمر/قوروه/35
11.باینچقاو/سنندج/35
12. آق بولاغ برقلعه/دیواندره/39
13.برمه تپه/قوروه/40
14.چاغربولاغ/قوروه/85
15.چوماق دره/قوروه/95
16.چمغلوشیدا/قوروه/96
17.چم قولو/قوروه/97
18.چنگیزقلعه(باشقا آدی:قره)/بیجار/99
19.چول بولاغ/دیواندره/101
20. حاجی پمق/قوروه/105
21.دگن/کامیاران/141
22.دوشان/سنندج/144
23.قلالوخان(رسمی آدی: دولت آباد)/بیجار/1458
24. شاه بولاغی/قوروه/204
25.قره سقل(ایندیکی آدی؛فتح آباد)/بیجار/233
26.قار/سنندج/238
27.قاملو/قوروه/240
28.قجر/دیواندره/240
29.قراتوره/بیجار/241
30.قراغل/قوروه/242
31.قیرخلر/بیجار/243
32.قره بولاغ/بیجار/247
33 قره بولاغ پنجه/قوروه/247
34.قره پالچوق/بیجار/248
35.قره دربند/بیجار/248
36. قره قایه/دیواندره/249
37.قیزیل آغاج/بیجار/250
38.قیزیل بولاغ/دیواندره/250
39. قیزیل علی(قلعه خان قزی خانم)/بیجار/251
40.قیشلاقلو/بیجار/253
41.قلعه جقه/سنندج/257
42.قلعه جوق/مریوان/257
43.قم دره/سنندج/262
44.قورق/سنندج/264
45.قوری چای/بیجار/264
46. قوری چای/قوروه/265
47.گزل قایه/قوروه/307
48.گل قباغ/بیجار/310
49.گلین/سنندج/312
50.گوجه کند/بیجار/316
51.گویجه/سونقورکیرمانشاه/317
52.گیلک لو/قوروه/318
53.یالغوزآغاج/قوروه/366
54.ینگی آرخ/دیواندره/366

تورکجه جوغرافی یئرآدلاری :

1. باش(داغ)/قوروه/15
2.بیر(داغ)/قوروه/23
3.آجی چای/قوروه/30
4.بوری دره،درگه داغ/مریوان/34
5.باینچوب(چای)؛ آلمالو(داغ)؛آلالو(بئل)/سنندج/36
6.عاره سو(دره)/سنندج/37
7.تبریزخاتون(داغ)/دیواندره/38
8.سرین چک(داغ)/مریوان/41
9.دلو(بئل)/دیواندره/43
10.قمچای؛قره داغ،خال داغ، قره چمن؛قره داش،قره گل، یدی بولاغ، هوعالی داغ؛ سوکند/بیجار/4911.خان قیزی خانم(قالا)/بیجار/52
12.قوروق داغی/بیجار/86
13.قیشلاق(چای)/سنندج/99
14.دام جلی(داغ)/بیجار/101
15.قره گلکا(تپه)/بیجار/112
16.قیزیل پرشکه(داغ)/بیجار/144
17.دنوک داش(دره)/سنندج/146
18.یالغوز آغاچ(چای)/قوروه/230
19.هاچه(داغ)/دیواندره/249
20.توه آغاج(داغ)/بیجار/253
21.قوری چای/بیجار/264
22.کچک دش(داش؟)نادر(داغ)/سنندج/291
23.قوزلو(چای)/سنندج/291
24.دلی شهر(داغ)/دیواندره/296
25.گلین(چای)/سنندج/313
26. قره سو (چای)/کیرمانشاه

بو آدلار آشاغیداکی قایناغا اساسن حاضیرلانیبدیرلار:

سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، فرهنگ جغرافیایی آبادیهای کشور جمهوری اسلامی ایران ؛ جلد35: سنندج 1374
بو سوزلوک ده ، اولکه 139 بولگه یه بولونرک ؛هر بیرینه بیر جیلد آیریلمش و بوراداکی آدلار کوردیستان و کورد بولگه سینین هامیسینا شامل ده ییلدیر.

1 Comments:

Blogger cavus said...

yasasin azerbaycanin merd oglanlari.




bzqrt

3:58 AM  

Post a Comment

<< Home