تبعیض مضاعف از طرف مرکز استان کردستان در حق بیجار ترك

بیجار گروس غنی،اما محروم!

نوت: شهرستان بيجار٬ به همراه شهرستانهاي قروه و سنقر به ويژه بخشهاي ترك نشين آنها٬ جزئي از آذربايجانند كه در تقسيمات ضد ملي و ضد تركي-ضد آذربايجاني موجود در استانهاي كردستان و كرمانشاهان قرار داده شده اندּ از اساسي ترين نيازهاي اين مناطق تركنشين٬ انتزاع از استانهاي كردستان و كرمانشاهان و الحاق به استانهاي آذربايجاني مجاور مانند همدان استּ مهران بهاري

موقعیّت جغرافیایی :

شهرستان بیجار با مساحت 5806 کیلومتر مربع در شرق استان کردستان واقع شده ، دارای 3 نقطه ی شهری و 11 دهستان و 367 پارچه آبادی می باشد. شهرستان بیجار ، چهار استان خوش آب و هوای کردستان – زنجان – آذربایجان غربی و همدان را به هم وصل می نماید. ارتفاع شهر بیجار از سطح دریا 1870 متر بوده و بلندترین شهر استان می باشد . بلندترین کوههای بیجار عبارتند از : چنگیز قلعه داغی – حمزه ی عرب – قره چمن- قره داغ– قوروق داغی – شینه داغ – قاباق داغ – کورانی داغ – چال داغ – قره گول- قره بلاغ – قره داش- قبله داغی – تک اولی داغی – قمچقای داغی – آیتوس داغی – چنگ آلماس – زاغلی داغ – جیران باخار و اوچ قیزلار. آب و هوای بیجار مدیترانه ای بود و میانگین بارندگی آن 400-300 میلی متر در نوسان است . طویل ترین رودهای بیجار عبارتند از : قزل اوزن – اوزون درّه – قمچقای و تلوار .

ویژگیهای انسانی :

جمعیّت شهرستـان بیجار 114 هزار نفـر است و مذهب مـردم بیجار شیعه ی 12 امامی می باشد. بیشترین جمعیت شهرستان بیجار را ترکهای آذربایجانی تشکیل می دهند، تـرکها همواره بـا گروس زبانان که شیعـه مذهب می باشـند زندگی مسالمت آمیزی داشته اند. گروس زبانان فرهنگ خاص خود را دارند و زبان ، مذهب ، پوشش ، آداب و رسوم ، نوع تولید ، نوع معیشت و تاریخ آنان با کُردها متفاوت است. (پس از تركي) دومین زبان و فرهنگی که در منطقه گروس رایج است فرهنگ و زبان گروسی است. گروسی زبانی خاص و مستقل از کردی است که از زبانهای باستان بشمار می رود ولی متاسفانه بدلیل ناشناخته ماندن این زبان و فرهنگ، فرصت طلبان کرد به این فرهنگ هویتی کردی داده اند! لازم به توضیح است که منطقه ی بیجار گروس بیشترین شهدا را در اعصار مختلف تقدیم وطن نموده است، تقریبآ همه ی شهدای بیجار در کردستان و بدست فاشیسم کرد به شهادت رسیده اند!

پتانسیل های اقتصادی :

بیجار به لحاظ پتانسیل ها و توانمندی های بالقوه ی اقتصادی در استان از جایگاه خاصی برخوردار است. ذیلاً به پتانسیلهای بالقوه و جایگاه توسعه ای آن در استان و همچنین به تطبیق آن با دیگر مناطق توسعه یافته می پردازیم .

1- بخش کشاورزی :

از لحاظ تأمین آب و وجود زمینهای زراعی محدودیتی در بیجار وجود ندارد. بیجار وسیعترین شهرستان استان بوده و « 450 هزار هکتار » زمین حاصلخیز در بیجار وجود دارد، که 45 درصد کل زمینهای، زراعی استان را شامل می شود. سالانه بیش از «250 هزار تن » گندم مرغوب دیمی در این شهرستان تولید می شود. آبهای شهرستان بیجار بالغ بر 6 میلیارد متر مکعب است که مقداری از آن در دشتهای هموار نفوذ کرده و بخش قابل توجهی نیز از منطقه خارج می شود، چرا که تاکنون سد مخزنی مهمی در بیجار احداث نشده است ، گفتنی است که حدود 40 درصد کل آبهای استان در شهرستان بیجار جاری است . آب و زمینهای زراعی بیجار به تنهایی خیلی بیشتر از آب و زمین هر یک از استانهای کویری قم ، یزد ، سمنان ، بوشهر ، هرمزگان و یا سیستان و بلوچستان می باشد . از لحاظ پتانسیلها ، کشاورزی بیجار را می توان در ردیف شهرستانهای جیرفت ، شوش و بهشهر قرار داد . « در حال حاضر در شهرستان جیرفت واقع در جنوب کرمان سالانه نزدیک به 3 میلیون تن محصول کشاورزی تولید می شود . »1 همچنین « در کارخانه های روغن کشی شهرستان بهشهر سالانه « 304 هزار تن » روغن نباتی تولید می شود . »2 در شهرستان شوش نیز صدها هزار تن از شکر مورد نیاز کشور تولید می شود . برخی از سرمایه گذاری های دولت در اقصی نقاط کشور عادلانه نبوده و هیچگونه توجیه اقتصادی ندارد. مثلاً : « پروژه ی انتقال آب کـارون به رفسنجـان با هزینـه ای معـادل « 3 هـزار میلیـارد تـومان » اجراء می شود. »3 این سرمایه گذاری در حالی صورت می گیرد که در پایین دست رود کارون در استان خوزستان 4 میلیون هکتار زمین چهار کشته وجود دارد. طول پروژه ی کارون- رفسنجان 900 کیلومتر بوده واجرای این طرح آسیب فراوانی به محیط زیست می رساند. در حال حاضر « در بخش کشاورزی 11 درصد ارزش افزوده ی محصولات کشاورزی کشور متعلق به استان کرمان است. »4

در صورت سرمایه گذاری سالانه می توان میلیونها تن محصول از زمینهای زراعی بیجار برداشت نمود. نماینده ی مردم بیجار در مجلس شورای اسلامی در سخنان پیش از دستور از مسئولان انتقاد کرده و می گوید ، متأسفانه به علّت بی توجهی به مناطق روستایی بیش از « 70 درصد » کشاورزان بیجار مهاجرت کرده و متعاقب آن عایدات زمینهای زراعی بیجار نیز از منطقه خارج می شود. « جمعیت روستایی بیجار از 84 هزار نفر در سال 1345 به 65 هزار نفر در سال 1375 کاهش یافته در حالیکه در همین مدت جمعیت روستایی شهرستان بانه از 28 هزار نفر به 50 هزار نفر افزایش یافته و در مجموع کل جمعیت بیجار در عرض 30 سال از 95 هزار نفر به 114 هزار نفر افزایش یافته که رشد تقریباً بیست درصد « 20% » را نشان می دهد ، در حالیکه کل جمعیت بانه از 36 هزار نفر در سال 1345 به 105 هزار نفر در سال 1375 رسیده و افزایش تقریباً دویست درصد « 200% ی را نشان می دهد.»5 قبل از انقلاب 1357 شهرستان بیجار 15 درصد از جمعیت استان کردستان را در خود جای داده بود امّا همکنون حدود 7 درصد از جمعیت استان را به خود اختصاص داده است . ناگفته نماند شهرستان بیجار در یک دوره ی 5 ساله از سال 1370 تا 1375 با کاهش جمعیت مواجه بوده به صورتی که از مهاجر فرصت ترین شهرستانهای کشور بوده و در استان نیز کمترین رشد جمعیت و کمترین رشد شهرنشینی و نرخ شهرنشینی را به خود اختصاص داده است . »

2- بخش صنعت و معدن :

به لحاظ معادن بیجار در جایگاه خاصی قرار دارد. « در حال حاضر ، 46 درصد کل معادن استان کردستان در بیجار واقع شده است . »6 به لحاظ معادن فلزی بیجار می تواند با شهرستانهای سیرجان و شاهرود در یک ردیف قرار گیرد ، معدن سنگ آهن شهرک در نزدیکی شهر یا سوکند با عیار نود درصد «90%» از غنی ترین معادن سنگ آهن کشور می باشد که تأمین کننده ی خوراک ذوب آهن سنندج است. این معدن با ذوب آهن سنندج 250 کیلومتر فاصله دارد . علاوه بر آن در بیجار معادن مس – طلا – سرب و روی و نقره نیـز وجود دارد. در شهرستان بیجار در بخش صنایع فلزی تاکنون هیچگونه سرمایه گذاری صورت نگرفته است ، در حالیکه « ایران فقط در مجتمع معدنی گل گُهر سیرجان « 2 میلیارد دلار » سرمایه گذاری کرده است . » 7 علاوه بر آن در سیرجان صنایع تایرسازی « 50 میلیون حلقه ای » ، نیروگاه ، مجتمع ذوب مس « 100 هزار تنی » ، کارخانه ی روغن خوراکی « 300 هزار تنی » و ... وجود دارد . در دو دهه ی اخیر سرمایه گذاری های هنگفتـی در معـادن یزد نیز صورت گـرفته است. « 25 درصد سرمایه گذاری های انجام گرفته در معادن فعال کشور در استان یزد بوده است.»8 افزون بر آن « دو میلیارد دلار اعتبار جدید نیز برای معادن استان یزد در نظر گرفته شده است . »9

از لحاظ منابع زیرزمینی ( نفت و گاز ) بیجار یکی از مناطق غنی کشور محسوب می شود ، بطوریکه بزرگترین میدان نفت نیمه ی شمالی کشور در بیجار واقع شده است. از این لحاظ بیجار را می توان در ردیف مناطقی همچون : عسلویه و یا بندر امام قرار داد. متأسفانه تاکنون هیچگونه سرمایه گذاری در بخش نفت و گاز منطقه ی بیجار صورت نگرفته است ، در حالیکه « ایران در عسلویه واقع در شهرستان کنگان « 15 میلیارد دلار » سرمایه گذاری کرده است.»10 در آینده نزدیک در این منطقه 2 میلیون شغل ایجاد خواهد شد . ایران قصد دارد در منطقه ی عسلویه « 100 میلیارد دلار » دیگر نیز سرمایه گذاری کند. همچنین « ایران در بندر امام واقع در شهرستان ماهشهر تا کنون « 10 میلیارد دلار » سرمایه گذاری کرده است. »11 از لحاظ نیروگاه برق نیز « استان کرمان با 8 نیروگاه برق مقام اوّل کشور را به خود اختصاص داده است. »12 در حال حاضر چندین نیروگاه جدید نیز در استان کرمان در دست ساخت است ، در حالیکه مناطقی همچون بیجار – زنجان – اردبیل – میانه و ... فاقد نیروگاه می باشند .

3- بخش جهانگردی

از لحاظ فرهنگی ، بیجار یکی از مناطق قدیمی کشورمان می باشد. قدمت کتیبه و قلعه ی «آیتوس» واقع در روستای قمچقای به هزاره های چهارم و پنجم قبل از میلاد می رسد و از تمدن سومریان به یادگار مانده است ، علاوه بر آن دهها جاذبه ی تاریخی – طبیعی در بیجار وجود دارد. قلعه های مستحکم بر فراز کوههای سر به فلک کشیده از جمله بر فراز کوههای چنگ آلماس – آیتوس و چنگیز قلعه قرار دارند و قلعه های خشتی نظیر آلاگوز ، صلوات آباد و .... در کنار رود قزل اوزن واقع شده اند. از لحاظ جاذبه های تـاریخی – طبیعی منطقه ی بیجار خیلـی غنی تر از شهرستانهای پاسارگاد ، بم و شوش می باشد ، در حالیکه هیچگونه توجهی به جاذبه های توریستی آن نشده است. در مقابل «برای توسعه ی تخت جمشید « 45 میلیارد ریال » بودجه اختصاص یافته است.»13 برای احیای ارک جدید بم که در زلزله تخریب شد « 100 میلیارد تومان » و برای ایجاد بافت سنتی در مرکز شهر یزد نیز صدها میلیارد تومان بودجه در نظر گرفته شده است . همچنین « برای محوطه ی تاریخی جیرفت « 35 میلیارد ریال » بودجه تخصیص یافته است. »14

صنایع دستی

فرش دست بافت بیجار نیز شهرت جهانی داشته و بیجار سالانه با تولید 24 هزار مترمربع فرش مرغوب مقام اوّل را در استان دارا می باشد. شهرستان بیجار یکی از مناطق بی نظیر حفاظت شده ی کشور را نیز در خود جای داده است . حدود وسعت شهرستان بیجار را منطقه ی حفاظت شده در بر می گیرد. مناطق حفاظت شده ی بیجار عموماً در کنار رودخانه های قزل اوزن – قمچقای و تلوار واقع شده اند . در شکارگاههای آیتوس – جیران باخار – آلاگوز – آلما قلاغ – قورت دره – قمچقای – خان کندی – چنگ آلماس – آی قالاسی و گوگ تپه انواع حیوانات وحشی نظیر خرس – قوچ و ... یافت می شود . متأسفانه در تعطیلات نوروز 1383 از لحاظ جذب گردشگر در بین شهرستانهای استان ، بیجار در ردیف آخر قرار گرفت. همکنون اکثر مناطق دیدنی بیجار فاقد راه مناسب می باشند ، این در حالی است که « در سال 1382 ، 10 درصد از کل اعتبارات راه و ترابری کشور برای توسعه ی راههای استان کرمان اختصاص یافت . »15

سخن پایانی :

همانطور که ذکر شد حدود 70 درصد کشاورزان ( روستائیان ) بیجار مهاجرت کرده اند ، فلذا 70 درصد منازل روستاهای بیجار نیز نابوده شده است! در حال حاضر شهرستان بیجار بیشتر به یک منطقه ی زلزله زده و یا جنگ زده شبیه است! و نیاز به بازسازی دارد. کاهش جمعیت زمانی صورت می گیرد که اتفاق ناگواری روی دهد مثلاً : خرمشهر در زمان اشغال در سال 1360 و یا شهرستان بم در زمان زلزله با کاهش جمعیت و ویرانی مواجه بوده اند . شهرستان بیجار نه جنگ زده است و نه زلزله زده و ...! شهرستان بیجار امن ترین ، وسیعترین ، پرآب ترین ، حاصل خیزترین ، استراتژیک ترین، قدیمی ترین و به لحاظ معادن ، صنایع دستی و منطقه ی حفاظت شده غنی ترین شهرستان استان می باشد . اگر به بخشهای مختلف اقتصادی منطقه ی بیجار توّجه شود شهرستان بیجار می تواند تبدیل به قلب دامپروری ، کشاورزی ، صنعتی ، توریستی ، دانشگاهی و ... شود.

هم اکنون نیازهای اولویت دار شهرستان بیجار عبارتند از : احداث سد مخزنی و تأمین آب برای بخشهای مختلف اقتصادی خصوصاً آب شرب روستائیان ، تکمیل پروژه های راه و ترابری که شروع برخی از آنها به 30 سال قبل برمی گردد مثل جاده ی بیجار به همدان و بیجار به قیدار ، چهار خطه کردن جاده ی بیجار به زنجان، احداث صنایع سنگین فلزی ، سرمایه گذاری در منابع نفت و گاز بیجار ، تسریع در ساخت کارخانه گچ شورسو ، تبدیل بخش کورانی به مرکزیت شهر یا سوکند به شهرستان ، ارتقاع روستاهای پرجمعیت و دور افتاده به شهر (پیرتاج، توپ آغاج، شاهنشین) تکمیل بیمارستان 64 تخت خوابی بیجار ، احداث سیلوهای جدید ، احداث نیروگاه برق ، احداث کارخانه ی شیر پاستوریزه ، احداث واحدهای ریسندگی برای فراوری پشم تولیدی در منطقه ، احداث کارخانه ، آرد ، ایجاد واحد دانشگاهی در شهر یاسوکند ، ایجاد رشته های مهندسی کشاورزی و مهندسی مرتبط با صنعت و معدن و رشته ی باستانشناسی در دانشگاههای بیجار ، احداث موزه ی تاریخ باستان در بیجار و شهر تاریخی یاسوکند و ....

به نظر می رسد منطقه ی بیجار پتانسیل ایجاد منطقه ی ویژه ی اقتصادی را داشته باشد ، فقط در صورت ایجاد منطقه ی ویژه ی اقتصادی و متوقف شدن خروج مواد خام صنعتی و نیمه صنعتی از بیجار و سرمایه گذاری در ابعاد مختلف ، پس روی ها و عقب ماندگی های شهرستان بیجار جبران خواهد شد.البته پروژه های مهمی همچون: ذوب آهن، کارخانه ی آرد ، بیمارستان تأمین اجتماعی ، سد مخزنی عظیم ، تراکتورسازی ، نیروگاه ، کتابخانه عمومی و ... در دو دهه ی اخیر در بیجار کلنگ زنی شده اند ، متأسفانه در شهرستانهای کردنشین (بانه، دهکلان، سنندج، سقز و...) به اجراء درآمده اند! شاید ذکر این موضوع ضروری بنماید، همچنانکه مستحضرید طی یکصد سال گذشته سیاست کلی نظامهای به روی کار آمده در ایران بر اساس مصالح و منافع فارس بوده است و یک روند تبعیض آمیز در حق ملتها و مناطق غیر فارس روا داشته شده است ولی شهرستان بیجار ضمن اینکه از این تبعیض بی بهره نبوده است! تبعیضی که مضاغف مینماید تبعیضی است که از طرف مرکز استان کردستان در حق بیجار روا داشته می شود!

آخرین گزینه ای که منتفی نشده و می تواند بطور کامل و جامع مشکلات فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی منطقه ی گروس را حل نماید انتزاع بیجار از کردستان و پیوستن به استان زنجان می با شد.

با توجه به اینکه بیجار و منطقه ی گروس امن ترین منطقه ی کردستان است و دارای پتانسیلهای اقتصادی خاص می باشد از سرمایه داران آذربایجانی در خواست به سرمایه گذاری در این منطقه ی تورک نشین و محروم را داریم.

منابع :
1- روزنامه ی اطلاعات ، 24/1/1383 ، شماره ی 23027 صفحه ی 9
2- ماهنامه تازه های اقتصادی ، آذرماه 1378 ، شماره ی 83 ، صفحه ی 39
3- روزنامه ی ایران ، 6 مداد 1383 ، شماره ی 2864 ، صفحه ی 20
4- روزنامه ی ایران ، 3 مهر 1382 ، شماره ی 2590
5- جغرافیای درسی استان کردستان ، چاپ 1379 ، صفحه ی 46
6- هفته نامه ی سیروان ، چاپ سنندج ، شماره ی 299
7- روزنامه ی اطلاعات ، 21 خرداد 1384 ، شماره ی 23361 صفحه ی 9
8- ماهنامه ی اقتصاد ایران ، خرداد 1383 ، شماره ی 64 ، صفحه ی 56 و 55
9- روزنامه اطلاعات ، 3 مرداد 1383 ، شماره ی 23111 صفحه ی 18
10- روزنامه دنیای اقتصاد ، 11 بهمن 1383 D(? شماره ی 601 صفحه ی 14
11- روزنامه ی قدس ، 11 مرداد 1384 ، شماره ی 5054 صفحه ی 3
12- روزنامه ی آفرینش ، 10 مهر 1382 ، شماره ی 1743 صفحه ی 7
13- روزنامه ی قدس ، 9 اسفند 1382 ، شماره ی 4653 صفحه ی 16
14- روزنامه ی شرق ، 1دی 1382 ، شماره ی 95 صفحه ی 18
15- روزنامه ی ایران ، 3 مهر 1382 ، شماره ی 2590

آیتوس بیجارلی

s_m_mosavi1@yahoo.com امیل سید محمد موسوی